رژیم و مراقبت غذایی افراد مبتلا به دیابت
هدف اصلی رژیم و مراقبت های تغذیه ای در بیماران دیابتی کاهش قند خون آنهاست. با رعایت رژیم و رژیم درمانی در سطح نرمال متابولیک این افراد از طریق اصلاح عادت های غذایی و شیوه زندگی کنترل میشود.
اگر افراد دیابتی برنامه غذایی را کامل رعایت کنند به اکثر اهداف زیر میرسند:
اهداف رژیم درمانی در بیماران دیابتی:
۱ کنترل قند خون بیماران با برنامه تغذیه مناسب و طبیعی برای جلوگیری از عوارض دیابت
۲ سطح طبیعی فاکتورهای لیپیدی خون برای جلوگیری از افزایش میزان آنها جهت جلوگیری از بیماری های قلبی عروقی حفظ شود.
۳ فشار خون طبیعی حفظ شود.
۴ با اصلاح تغذیه و رژیم غذایی و رژیم درمانی سلامتی را بدست آورده شود.
فراد با شرایط خاص و گروه های ویژه مثل کودکان، سالمندان، مادران باردار و … نیاز به تمهیدات ویژه ای برای کنترل وضعیت تغذیه ای دارند. این تمهیدات جهت حفظ سلامتی جسمی و روانی آنها لازم است. در کودکان باید از میزان انرژی رسیده شده به بدن کودک از طریق رژیم درمانی مخصوص دیابت لازم است. در مادران باردار و شیرده نیز باید از رسیدن مواد مغذی و انرژی لازم از طریق رژیم غذایی برا یقند خون بالا اطمینان حاصل کنیم.
در مورد افراد حتما باید موضوع هیپوگلیسمی (افت قند خون) نیز مد نظر قرار گیرد.این موضوع به میزان افزایش قند خون میتواند خطرناک باشد. رژیم غذایی برای کاهش قند خون باید به گونه ای باشد که از افت قند خون بیمار جلوگیری کند. بر ای افراد ورزشکار دیابتی نیز باید رژیم به گونه ای باشد که انرژی لازم را برای ورزش کردن کسب کند. همچنین فرد ورزشکاه افت قند خون نداشته باشد.
تغییر سبک زندگی باید همزمان با تغییر تغذیه دیابتی ها رخ دهد. افزایش فعالیت بدنی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ و کاهش وزن در این افراد میتواند به درمان دیابت نوع ۲ و کنترل آن کمک کند.
رژیم غذایی برای افراد مبتلا به دیابت:
رژیم غذایی برای کاهش قند خون و کنترل دیابت نقش بسیار مهمی دارد. دنبال کردن یک برنامه غذایی مناسب باعث کنترل بیماری دیابت میشود. در این رژیم باید از گروه های غذایی مختلف به اندازه و با میزان مناسب استفاده شود.
این مواد شامل سبزی ها و میوه ها، حبوبات، نان و غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب است. پس کنترل تغذیه و رژیم درمانی مناسب نقش قابل توجهی در کنترل دیابت دارد. همچنین بیماران تحت درمان پزشک و کادر درمانی باید رژیم غذایی را رعایت کنند. آنها با بی توجهی به نحوه تغذیه و رژیم غذایی می تواند تمامی تلاش پزشکان را نقش بر آب کند. همچنین فرد را با عوارض جدی دیابت روبه رو کند.
اولین قدم درکنترل دیابت، تغذیه صحیح و برنامه غذایی مناسب برای کاهش قند خون است. اگر بیماری دیابتی با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل به وزن مناسب برسد از افزایش قند خون جلوگیری می شود. رژیم غذایی، ورزش،کنترل وزن و درصورت نیاز داروها از راه های اصلی کنترل دیابت هستند. افراد مبتلا به دیابت باید روزانه به شکل متنوع ازگروه های مختلف مواد غذایی در رژیم غذایی خود استفاده کنند. اینگونه مواد معدنی و ویتامین ها و فیبر غذایی که نقش مهمی در کاهش جذب قند در روده دارد، به مقدارکافی به بدن آنها میرسد.
بر خلاف آن چه که بیشتر مردم تصور می کنند، فقط نخوردن قند و کم کردن حجم غذا، راه حال درمان و کنترل این بیماری نیست. افرادی که به هر یک از دو نوع بیماری دیابت مبتلا هستند، باید روزانه ۶ وعده غذایی را در ساعت های مشخص مصرف کنند. این وعده ها بر اساس میزانی که متخصص تغذیه برای آنها تنظیم کرده است میباشد. سه وعده اصلی یعنی صبحانه، نهار و شام به همراه سه میان وعده سبک است. این وعده ها باید در ساعت و شرایط منظم مصرف شود. از سوی دیگر این وعده های غذایی باید از گروه های غذایی متنوعی تهیه شده و حجم آن ها مشخص باشد.
کربوهیدرات
کربوهیدرات ها شامل قند های ساده، نشاسته و فیبر است. این مواد در گروه های مختلف مواد غذایی به غیر از گوشت ها و چربی ها کربوهیدرات وجود دارد. کربوهیدرات ها باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد انرژی دریافتی روزانه در رژیم غذایی بیمار دیابتی را تشکیل دهد.
در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت تاکید بر روی مصرف انوع کربوهیدرات های پیچیده و غلات کامل است. میزان کربوهیدرات در رژیم غذایی بیمار دیابتی باید کاملا مشخص و تنظیم شده باشد. همچنین مقدار کربوهیدرات در هر وعده و میان وعده به میزان مشخصی مصرف شود. در واقع میزان کربوهیدرات مصرفی در رژیم غذایی دیابت بسیار مهم تر از منبع استفاده از آن است. در رژیم غذایی بیمار دیابتی باید مصرف انواع قندهای ساده مثل قند و شکر، نوشیدنی های صنعتی، نوشابه ها، شیرینی و … محدود شود.
به طور کلی استفاده از غذا هایی با نمایه گلایسمی(GI) پایین در رژیم غذایی برای کنترل قند خون توصیه میشود.
فیبر:
مصرف فیبر و مواد غذایی حاوی فیبر در رژیم غذایی برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می شود. مقدار توصیه شده برای مصرف فیبر در رژیم غذایی بیمار دیابتی مشابه افراد سالم و ۲۰ الی ۳۵ گرم در روز است. اثرات مفید فیبر بر کاهش لیپیدهای سرم (چربی خون)، پیشگیری از یبوست و برخی اختلا ل های گوارشی و پیشگیری از سرطان های دستگاه گوارش ثابت شده است. اما اثر افزایش مصرف فیبرهای معمولی غذا در رژیم غذایی بر کاهش قند خون قابل ملاحظه نیست. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که مصرف کمتر از میزان توصیه شده فیبر در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت میتواند منجر به بروز مشکلات ثانویه در این افراد شود.
پروتئین:
اختلال انسولین در افراد دیابتی بر روی متابولیسم گلوکز تاثیر میگذارد و تاثیر مستقیمی بر روی پروتئین ندارد. میزان نیاز بیماران دیابتی به پروتئین همانند افراد معمولی است. رژیم غذایی بیمار دیابتی همانند رژیم غذایی افراد عادی تنظیم میشود. این میزان در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از انرژی مورد نیاز روزانه فرد را تشکیل میدهد.
بیمار دیابتی که منجر به مشکل کلیوی شده است:
در صورتی که دیابت منجر به مشکل کلیوی در بیمار شده باشد باید محدودیت پروتئین را در رژیم غذایی بیمار دیابتی اعمال کنیم.
چربی:
حدود ۳۰ درصد از انرژی رژیم غذایی دیابت را باید از چربی ها تامین کنیم. در بیمارانی که مشکل لیپیدی ندارند میتوان ۱۰ درصد از چربی های رژیم غذایی را از چربی های اشباع تامین کرد. همچنین باقی مانده چربی ها را از چربی های غیر اشباع تامین کرد.
بیمارانی هستند که فاکتورهای لیپیدی خون آنها مشکل دارد. آنها باید میزان چربی های اشباع در رژیم غذاییشان به کمتر از ۷ درصد کاهش یابد.
نکته دیگر که در مورد چربی های رژیم غذایی دیابت باید رعایت کنیم موضوع کلسترول مواد غذایی است.این مقدار باید کمتر از ۳۰۰ میلی گرم در روز باشد.
اسیدهای چرب ترانس در رژیم غذایی دیابت میتواند همانند سایر افراد موجب بروز بیماری های قلبی عروقی و جهش های ژنی در بیمار شود. به همین دلیل باید مصرف غذاهای سرخ شده، غذاهای گوشتی فراوری شده، چیپس ها، روغن های گیاهی هیدروژنه و … در رژیم غذایی بیماران دیابتی محدود شود.
کاهش مصرف چربی در رژیم غذایی بیمار دیابتی به مرور زمان باعث کاهش وزن و بهبود وضعیت فاکتور های لیپیدی خون میشود.
ویتامین ها و مواد معدنی:
به طور کلی دریافت مکمل های مواد معدنی و ویتامین ها به همراه رژیم غذایی دیابت نیازی نیست. در افرادی که از رژیم های شدیداً کم کالری استفاده میکنند می کنند، کنترل متابولیک ضعیف و در موقعیت های بحرانی استفاده از مکمل های غذایی به همراه رژیم غذایی آنها توصیه می شود.این افراد شامل گیاه خواران، افراد مسن، خانم های باردار یا شیرده، افرادی که از داروهایی که با جذب مواد مغذی تداخل دارد استفاده میکنند هستند. در افرادی که کنترل قند خون در آنها ضعیف است و یا از داروهای دیورتیک (ادرار آور) استفاده می کنند، دریافت مکمل منیزیم توصیه می شود. البته باید با تجویز متخصص تغذیه و یا پزشک مورد استفاده قرار گیرد.در صورتی که بیمار مبتلا به دیابت دچار کمبود کروم باشد تجویز مکمل کروم توسط متخصص تغذیه و یا پزشک در بهبود وضعیت کنترل قند خون مؤثر است.
میزان سطح روی در بیماران مبتلا به دیابت کاهش و دفع ادراری آن افزایش میابد. میزان سطح روی در سطح سرم افراد مبتلا به دیابت باید در سطح نرمال باشد تا ترشح انسولین به میزان مناسب ادامه پیدا کند. سطوح بالا یا پایین روی در بدن میتواند ترشح انسولین را در بیمار دیابتی تحت تاثیر قرار دهد.
بعلاوه سطح نرمال روی در بیمارانی که به زخم پای دیابتی مبتلا شده اند به بهبود سریع تر زخمشان کمک میکند. البته مصرف خودسرانه روی میتواند سطح آن را در خون بالاتر از حد طبیعی برده و اثر معکوس بر روی بیماری داشته باشد. از همین رو نیاز است تا بیماران حتما مکمل های غذایی خود را با تجویز متخصص تغذیه و یا پزشک مصرف نمایند.
۱۵ توصیه غذایی مهم برای افراد مبتلا به دیابت
۱ غذاهای موجود در رژیم غذایی دیابت را در فواصل منظم و در ساعت های مشخص میل نمایید.
۲ از حذف وعدههای غذایی نوشتهشده در رژیم دیابت توسط کارشناس تغذیه و جابجایی آنها جداً خودداری کنید.
۳ روزانه نیم ساعت ورزش سبک و پیادهروی در هوای سالم داشتهباشید.
۴ از عصبانیت، نگرانی و قرار گرفتن در موقعیتهای پرتنش خودداری کنید.
۵ در زمان کاهش قند خون که با علائم تشنج، عرق سرد، لرزش، تاری دید، ضعف و بی حالی و تپش قلب همراه است، از شربت قند یا نصف لیوان آب میوه استفاده نمایید.
۶ از مصرف قندهای ساده مثل قند، شکر، شکلات، نوشابههای صنعتی، بستنی، دسر های شیرین، ژله، کمپوت، عسل، مربا، شیرینی ها، کیک ها و آبنبات خودداری کنید.
۷ خرما، توت، کشمش و میوه های خشک نیز باید مطابق با مقدار تجویز شده از سوی متخصص تغذیه مصرف شود.
۸ در رژیم غذایی دیابتی از نان های سنتی و سبوس دار مانند سنگک، بربری و تافتون به جای نان های سفید استفاده نمایید.
۹ از سبزی های تازه بهصورت روزانه و به مقدار کافی استفاده شود. بهتر است سبزی ها به صورت تازه در برنامه غذایی رژیم دیابت میل شوند.
۱۰ بهتراست غذاها بهصورت آب پز و بخار پز مصرف شوند و در صورت نیاز به روغن در رژیم غذایی بیمار دیابتی استفاده از روغن های زیتون و کانولا توصیه میشود.
۱۱ از مصرف نمک اضافی در برنامه غذایی و استفاده از نمکدان بر سر سفره پرهیز کنید.
۱۲ حداقل ۲ بار در طول هفته از حبوبات در برنامه رژیم غذایی برای افراد دیابتی استفاده کنید.
۱۳ از صرف غذا در شرایط استرس (فشار روحی) و هیجان پرهیز کنید. غذا را با عجله و همراه باافکار پریشان میل نکنید.
۱۴ از مصرف تنقلات و هرگونه مادهی غذایی به هنگام تماشای تلویزیون پرهیزکنید.
۱۵ از رژیم غذایی برای دیابت که توسط متخصص تغذیه تنظیم شدهاست استفاده کنید.
نباید های دیابت
۱ مواد غذایی با سدیم بالاکالباس، سوسیس یا هر نوع ماده ی غذایی کنسرو شده، چیپس و پفک، مواد غذایی فراوری شده
۲ مواد غذایی چرب با کلسترول بالاهر نوع غذای سرخ کرده، انواع گوشت قرمز پر چرب، کله پاچه، پوست مرغ، بال مرغ، مایونز، لبنیات پرچرب
۳ قندهای ساده در مقادیر بالاانواع شیرینی، شکلات ها، بیسکویت، نوشابه های گازدار، آبمیوه های صنعتی، قند، شکر، عسل، مربا و انواع بستنی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.